@beQuick: W dniu 16.10.1901 r. w Pittsburgu w Pennsylvanii urodził się jeden z najbardziej zapomnianych lotników wojny polsko-bolszewickiej – Peter P. Tolusciak (Piotr Tołuściak) – Amerykanin polskiego pochodzenia, sierż. pil. WP.

Po ukończeniu gimnazjum wstąpił w wieku 15 lat do szkoły średniej przy Uniwersytecie Duquesne ( Duquesne University Prep School). Gdy tylko „dowiedział się z dzienników oraz entuzjastycznego podniesienia Polaków amerykańskich o powstaniu zamiłowanej Ojczyzny-Rzeczypospolitej Polskiej”, po ukończeniu 16 roku życia otrzymał od rodziców zgodę na wstąpienie do Błękitnej Armii gen. Hallera, do której rekrutację przeprowadzano w Pittsburgu (oficjalna data wstąpieniu do Wojsk Polskich to 6.11.1917 r.). Po kilku miesiącach ćwiczeń w Niagara-on-the-Lake w Kanadzie przybył do Francji, gdzie po ukończeniu szkolenia został przydzielony do artylerii. Po zakończeniu I Wojny Światowej odmówił wyjazdu do USA i zdecydował o wstąpieniu do Wojska Polskiego. W lutym 1919 r. został skierowany do szkoły lotniczej w Istres (Ecole d’aviation d’Istres), a następnie kontynuował w szkole pilotażu lotniczego w Avord (École militaire d’aviation d’Avord). Po ukończeniu kursów, w listopadzie 1919 r. przybył do Polski, gdzie swoje umiejętności pilota przekazywał innym adeptom lotnictwa. W lutym 1920 r. został przydzielony do 16 Eskadry Wywiadowczej stacjonującej w Krakowie. W marcu 1920 r., gdy dowódca 16 EW kpt. pil. Franciszek Rudnicki otrzymał rozkaz zwolnienia amerykańskich żołnierzy, pil. sierż. Tołuściak poprosił o zgodę na pozostanie w formacji, prośbę są motywując następującymi słowami: „nie mogę jechać do domu w tem moment, gdy Ojczyźnie grozi niebezpieczeństwo, przyjechałem dla obrony Ojczyzny, swe zadanie i polecenie mych rodziców wykonam”, (tymczasem dwóch pozostałych amerykańskich ochotników Pachulski i Zbibowski /imiona nieznane/ powróciło do USA). Prośba sierż. Tołuściaka została wysłana do ówczesnego Szefa Lotnictwa i zatwierdzona, dzięki czemu mógł nadal pozostać w eskadrze. W dn. 11.04.1920 r. została ona skierowana w okolice Kijowa, gdzie w dn. 16.04.1920 r. rozlokowała się na lotnisku z Starokonstantynowie. 19.04 1920 r. W okresie od 19.04 do 10.06.1920 r. sierż. Tołuściak wykonał 14 wzlotów, w tym loty bojowe, łącznikowe, wywiadowcze wraz z wykonywaniem fotografii lotniczych:

– 19.04.1920 r. – sierż. Tołuściak wraz z ppor. Lucjuszem Moszczeńskim przeprowadzili pierwszy lot bojowy wspierając 13 Dywizję Piechoty na trasie Berdyczów-Koziatyń-Janów,
– 25.04.1920 r. – sierż. Tołuściak i ppor. Lucjusz Moszczeński; lot bojowy, pościg i bombardowanie oddziałów nieprzyjacielskich na lewym skrzydle odcinka frontu 13 DP; przeprowadził ostrzał z k.m. bolszewickiej kawalerii,
– 25.04.1920 r. – pościg i bombardowanie odstępującego nieprzyjaciela na liniach kolejowych Janów-Pawłówko-Koziatyn,
– 27.04.1920 – sierż. Tołuściak i obs. ppor. Stanisław Rudnicki; lot bojowy i pościg nieprzyjaciela na linii kolejowej Koziatyn-Fastów i ostrzał bolszewickiej jazdy z k.m., obserwacja linii kolejowej Berdyczów-Koziatyn,
– 29.04.1920 – lot łącznikowo-operacyjny z rozkazu Sztabu 13 DP i nawiązanie łączności ze Sztabem w nowym m.p.,
– 02.05.1920 r. – lot łącznikowy z rozkazu Sztabu 13 DP Holendry-Kremeńczuki,
– 09.05.1920 r. – lot łącznikowo-operacyjny z rozk. sztabu 13 DP –Mucharyniec,
– 30.05.1920 r. – sierż. pil. Tołuściak i obs. por. pil. Władysław Gliński; lot bojowy wywiad na północ od Kijowa i zbadanie przeprawy bolszewickiej przez Dniepr,
– 31.05.1920 r. – sierż. Tołuściak i obs. ppor. Stanisław Rudnicki; lot bojowy – odszukanie baterii nieprzyjacielskich w okolicach Boryspola, bombardowanie i fotografowanie,
– 31.05.1920 r. – sierż. Tołuściak i obs. ppor. Stanisław Rudnicki; lot bojowy, korygowanie polskiej artylerii koło Boryspola, bombardowanie i ostrzał z k.m. taborów bolszewickich, płatowiec otrzymał 2 postrzały z k.m.,
– 02.06.1920 r. – sierż. Tołuściak i pchor. Ciechoński; lot bojowy w celu odszukania polskiej piechoty maszerującej z Witaszowa w kier. Boryspola i atak na siły nieprzyjacielskie. Zbombardowano pociąg pancerny koło Boryspola – jedna z bomb trafiła w środowy wagon i rozbiła pociąg na dwie części. Druga bomba wybuchła przez lokomotywą skutecznie ją unieruchamiając. 2 bomby spadły na tory, 2 na stację kolejową. Następnie załoga samolotu zaczęła ostrzał z 3 k.m. (1 pilota, 2 obserwatora) – 1200 strzałów. Na drodze przecinającej linie kolejową na północny-zachód od Boryspola zauważono 3 wagony pancerne, których jednak nie zaatakowano z powodu braku bomb i amunicji – meldunek sytuacyjny zrzucono sztabowi w Darnicy. Samolot wrócił z 5 postrzałami,
– 05.06.1920 r. – lot bojowy, bombardowanie statków pancernych na Dnieprze na północ od Kijowa,
– 09.06.1920 r. – sierż. Tołuściak i ppor. Lucjusz Moszczeński; lot wywiadowczy wzdłuż szosy Kijów-Żytomierz,
– 10.06.1920 r. – sierż. Tołuściak i podchor. Ciechoński; lot bojowy, wywiad i bombardowanie nieprzyjaciela na linii Boryspol-Okuninowo-Gornostajpol-Irpień, bombardowanie wrogich statków pancernych u ujścia Desny i Irpienia do Dniepru oraz powyżej przeprawy na Dnieprze.*

[…] Po powrocie do USA Sierż. Tołuściak zaciągnął się z dniem 6.04.1922 r. do Korpusu Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych (Marine Corps) w Parris Island w Południowej Karolinie. W czerwcu tegoż roku, po odbyciu podstawowego przeszkolenia, został przeniesiony do bazy wojskowej Marines w Quantico (Marine Barracks Quantico), gdzie dostał przydział w Batalionie Medycznym.
W połowie września 1923 r. (jako mechanik lotniczy) wraz z ppor. Horace D. Palmerem, por. Fordem O. Rogersem, sierż. Benjaminem F. Belcherem rozpoczął w tamtym czasie najdłuższy lot w historii amerykańskiego lotnictwa (drugi na świecie) z Santo Domingo City do San Francisco i z powrotem (10,953 mile). Lot, odbyty na samolotach DH-4B, ukończyli z sukcesem w dn. 09.12.1923 roku. […]

[…] Brał udział w niemal 40 operacjach lotniczych na terenie Polski, w powietrzu spędził ponad 208 godzin. Był jedynym żołnierzem Marines przedstawionym dwukrotnie do odznaczenia polskim Orderem Virtuti Militari. W chwili śmierci sierż. Tołuściak miał zaledwie 24 lata.
Wszystkich zainteresowanych odsyłamy do pełnej wersji biogramu: http://bequickorbedead.com/article_detail/virtuti_militari-americans-tolusciak-piotr-peter-p-tolusciak-pil-sierz/

* Opisy czynów pochodzą z pochodzi z wniosku o odznaczenie Orderem VM złożonego przez dowódcę 16 Eskadry Lotniczej (byłej 39 Breguetów) kpt. pil. Jerzy Rudlickiego w dn. 11.07.1920 r.

#100lecielotnictwawojskowego #historia #ciekawostki #lotnictwo #iirp #wojsko #wojskopolskie #lotnictwoiirp #rocznicanadzisiaj #usa #marines #katastrofa